สื่อการสอน

 

สื่อการสอน นับเป็นองค์ประกอบที่สำคัญมากประการหนึ่งในกระบวนการเรียนการสอน นอกเหนือจากตัวผู้สอน ผู้เรียน และเทคนิควิธีการต่างๆ บทบาทของสื่อการสอน ก็คือ “ตัวกลาง” หรือ  “พาหนะ”  หรือ  “เครื่องมือ” หรือ “ช่องทาง” ที่ใช้นำเรื่องราวข้อมูลความรู้หรือสิ่งบอกกล่าว (Information) ของผู้ส่งสารหรือผู้สอนไปสู่ผู้รับหรือผู้เรียนเพื่อทำให้การเรียนรู้หรือการเรียนการสอนบรรลุผลสำเร็จตามวัตถุประสงค์หรือจุดมุ่งหมายที่วางไว้ได้เป็นอย่างดี

สื่อการสอน ได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องสอดคล้องกับการพัฒนาทางด้านเทคโนโลยีด้านต่างๆ จากสื่อพื้นฐานซึ่งเป็นภาษาพูดหรือเขียน ปัจจุบันสื่อมีหลายประเภทหลายรูปแบบ ให้ผู้สอนได้พิจารณาเลือกใช้ตามความเหมาะสมของสื่อแต่ละประเภทที่มีคุณลักษณะหรือคุณสมบัติเฉพาะตัวของมันเอง

ความหมายของสื่อการสอน

              วัสดุ อุปกรณ์ และวิธีการ ที่ใช้เป็นสื่อกลางที่ผู้สอนใช้ส่งหรือถ่ายทอดความรู้ เจตคติและทักษะตามจุดมุ่งหมายที่ตั้งไว้

 

ประเภทของสื่อการสอน

1. สื่อวัสดุ (Software) คือ สื่อที่เก็บความรู้อยู่ในตัวเอง จำแนก 2 ลักษณะ

1.1 ถ่ายทอดความรู้ได้ด้วยตนเอง

1.2 ไม่สามารถถ่ายทอดความรู้ได้ด้วยตนเองต้องอาศัยอุปกรณ์

 

             2. สื่ออุปกรณ์ (Hardware) คือ ตัวส่งผ่านความรู้ที่อยู่ในตัววัสดุ เช่น เครื่องฉายภาพข้ามศีรษะ เครื่องเสียง เครื่องเล่นต่างๆ เครื่องส่ง คอมพิวเตอร์ ฯลฯ

 

 

 

                  3. สื่อเทคนิคและวิธีการ (Techniques and Method) คือ ความรู้และทักษะบางประเภทไม่สามารถถ่ายทอดได้ด้วยสื่อประเภทวัสดุและอุปกรณ์ ผู้สอนจะต้องใช้สื่อวิธีการเข้ามาช่วยให้ผู้เรียนสัมผัสกับประสบการณ์ตรงในสถานการณ์จริงหรือสถานการณ์จำลอง ตามวิธีที่วางแผนและจัดโปรแกรมไว้

 

เมื่อกล่าวถึงการสื่อการสอนในกระบวนการเรียนการสอนโดยทั่วไป ส่วนใหญ่จะคำนึงถึงวัสดุ อุปกรณ์ ที่ใช้ประกอบการเรียนรู้ ซึ่งได้แก่ ฮาร์ดแวร์และซอฟต์แวร์ มากกว่าเทคนิคหรือวิธีการ ดังนั้นจึง นิยมเรียกสื่อการเรียนการสอนว่าอุปกรณ์ช่วยสอนหรืออุปกรณ์การสอน (Teaching Aids) ซึ่งหมายถึง วัสดุและอุปกรณ์ที่ใช้ประกอบการเรียนรู้หรือเพิ่มประสิทธิภาพในการสื่อความหมาย อันจะส่งผลให้ผู้เรียน เกิดความเข้าใจในบทเรียนได้ง่ายขึ้น

คุณสมบัติสื่อที่ดี

 

1. คุณสมบัติในการจับยืดความรู้และประสบการณ์ (Fixative Property)

2. คุณสมบัติในการดัดแปลงเอาชนะข้อจำกัดต่างๆได้ (Manipulative Property)

3. คุณสมบัติในการแพร่กระจาย (Distribute Property)
 

คุณค่าของสื่อการเรียนการสอน

          1. สื่อการสอนสามารถเอาชนะข้อจำกัดเรื่องความแตกต่างกันของประสบการณ์ดั้งเดิมของผู้เรียน

          2. ขจัดปัญหาเกี่ยวกับเรื่องสถานที่ ประสบการณ์ตรงบางอย่าง หรือการเรียนรู้ 

 
       3. ทำให้เด็กได้รับประสบการณ์ตรงจากสิ่งแวดล้อมและสังคม 

          4. สื่อการสอนทำให้เด็กมีความคิดรวบยอดเป็นอย่างเดียวกัน 

          5. ทำให้เด็กมีมโนภาพเริ่มแรกอย่างถูกต้องและสมบูรณ์ 

          6. ทำให้เด็กมีความสนใจและต้องการเรียนในเรื่องต่างๆ มากขึ้น เช่นการอ่าน ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ทัศนคติ การแก้ปัญหา ฯลฯ 

           7. เป็นการสร้างแรงจูงใจและเร้าความสนใจ 

      
           8. ช่วยให้ผู้เรียนได้มีประสบการณ์จากรูปธรรมสู่นามธรรม 

 

ในระบบการเรียนการสอน “สื่อการสอน” นับว่าเป็นปัจจัยสำคัญประการหนึ่งที่จะทำให้การเรียนการสอนดำเนินไปได้จนบรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ สื่อการสอนมีหลายประเภท แต่ละประเภทก็มีคุณลักษณะหรือคุณสมบัติต่างกันไป ผู้สอนที่ตระหนักในคุณค่าของสื่อ จะต้องศึกษาให้เข้าใจถึงเงื่อนไขการเลือกใช้และใช้งานได้อย่างถูกต้อง เงื่อนไขที่เกี่ยวข้องกับการตัดสินใจ เลือกใช้สื่อ ได้แก่  เงื่อนไขที่เกี่ยวกับเนื้อหาวิชา ตัวผู้เรียน วิธีการสอนความพร้อมทางด้านอื่นๆ นอกจากนั้น ก็ต้องคำนึงถึงคุณสมบัติเฉพาะตัวของสื่อแต่ละประเภท และแม้แต่เงื่อนไขที่เกี่ยวกับตัวผู้สอนด้วย

 

เมื่อมีความรู้ประสบการณ์เกี่ยวกับสื่อการสอน สามารถเลือกใช้ได้อย่างถูกต้อง ก็มีความพร้อมที่ผู้สอนจะสามารถทำสื่อขึ้นใช้เอง แต่โดยมากมักจะประสบกับปัญหาและอุปสรรคต่างๆ ในสถานศึกษา ปัญหาและอุปสรรคต่างๆ เหล่านั้น ก็ควรจะแก้ไขให้หมดไป ผู้ที่มีบทบาทสำคัญในเรื่องนี้ คือ ผู้บริหารและผู้สอนที่จะสามารถผลักดันให้มีสื่อการเรียนการสอนใช้ในสถานศึกษา นอกจากนั่นสิ่งสำคัญอีก ประการที่ไม่ควรจะมองผ่าน ก็คือ ระบบการจัดเก็บสื่อการเรียนการสอน เพื่อทำให้การนำสื่อไปใช้สอนครบวงจร